Tłumaczenia medyczne: Wyzwania i rozwiązania
Od dyskursu do diagnozowania
Branża tłumaczeń medycznych jest bardzo złożona, co stanowi ciągłe wyzwanie dla rozpowszechniania nowej wiedzy i odkryć ponad granicami kulturowymi na całym świecie.
Urodzony w Austrii amerykański tłumacz medyczny, Henry Fischbach (1921 - 2008), słynie z tego, że "tłumaczenie medyczne może być najbardziej uniwersalną i najstarszą formą naukowego przekładu ze względu na wszechobecność ludzkiej anatomii i fizjologii (przecież ludzkie ciało jest wszędzie takie samo)".
Jak mówi Fischbach, zapotrzebowanie na medyczne tłumaczenia i interpretacje jest ciągłe, ponieważ od niepamiętnych czasów badania ludzkiego ciała skupiały się na badaniu wspólnych cech i znajdowaniu uniwersalnych rozwiązań dla nieodłącznych problemów, z którymi borykają się wszyscy ludzie.
Przyjrzyjmy się diachronicznie, jak na przestrzeni wieków zmieniał się dyskurs tłumaczeń medycznych.
Na długo przed przyjęciem języka angielskiego jako lingua franca dyskursu medycznego, w naukach przyrodniczych dominowała terminologia łacińska i grecka - zarówno z punktu widzenia edukacyjnego, jak i praktycznego.
Według Leona McMorrowa w jego pracy "Breaking the Greco-Roman Mold in Medical Writing": The Many Languages of 20th Century Medicine" (1998) łacina i greka ukształtowały konwencje językowe dla dyskursu naukowego na przestrzeni ponad dwóch tysiącleci, rozpowszechniając i przekazując zaawansowaną wiedzę medyczną ponad granicami kulturowymi cywilizacji.
Począwszy od średniowiecza możemy mówić o współistnieniu zarówno łaciny, jak i średniowiecznej angielszczyzny w komunikacji medycznej, która będzie trwała aż do przełomu XIX i XX wieku, kładąc tym samym kres uroczystym panowaniom łaciny w nauczaniu i pisaniu dotyczącym medycyny.
Co prowadzi nas do bardziej aktualnych czasów, w ciągu ostatnich dwóch stuleci, ogarniętych zamieszaniem społecznym i politycznym, które odbiły się zarówno na wiedzy medycznej, jak i na języku, generując poważne zmiany w terminologii medycznej i wzbogacając jej klasyczne dziedzictwo o wiele warstw niejednorodnej nowości.
Nowoczesne kluczowe cechy charakterystyczne tłumaczeń medycznych
Współczesne teksty medyczne wykazują obecnie jeszcze szerszy zakres typów i form: podręczniki medyczne lub zwykła dokumentacja medyczna, recepty, streszczenia produktów, wytyczne instrukcji, protokoły badań klinicznych, wysoko szczegółowe czasopisma medyczne, reklamy leków lub formularze lub zgody pacjentów.
Tłumacząc teksty medyczne obfitujące w terminologię naukową i techniczną, "zrozumiesz swój tekst źródłowy" stanowi podstawowe, obowiązkowe wyznanie wiary.
Dodając do tego regułę, podkreślenie cech charakterystycznych dla wszystkich tych form treści jest reprezentowane przez styl, ton, prawdziwość, dokładność i spójność.
Ton każdego rodzaju tekstów tłumaczeń medycznych zmienia się w zależności od kultury i regionu, do którego są skierowane, a wysokiej jakości tekst tłumaczeń medycznych musi skutecznie zaspokajać spektrum potrzeb tego konkretnego odbiorcy.
Język terminologiczny i sposób jego użycia w różnych dziedzinach związanych z medycyną jest zazwyczaj skierowany do specjalistycznej społeczności, co oznacza profesjonalną znajomość zarówno wiedzy medycznej, jak i ekspertyzy.
Specjaliści powszechnie nazywają go "językiem naukowym", podkreślając brak emocjonalnego dorobku, tendencyjność interpretacji, subiektywne skojarzenia, a przede wszystkim niemożność jego odgadnięcia czy przybliżenia.
Zgodnie z tymi założeniami, głównym celem tłumaczenia medycznego jest ustanowienie nierozerwalnego związku lub współzależności pomiędzy użytkownikiem, obszarem zastosowania i specjalistyczną dziedziną zastosowania stosowanego języka medycznego.
Na przykład, jeśli komunikacja medyczna odbywa się między ekspertem a lektorem, na przykład między lekarzem a pacjentem, lub producentem wyrobu medycznego/narkotyków a użytkownikiem końcowym, tłumaczenie musi przyjąć bardziej neutralny ton, prezentując mniej skomplikowany język i terminologię, zapewniając również lepszy wgląd w puste miejsca na zrozumienie specjalistycznej terminologii od strony użytkownika końcowego/lekarza.
Z drugiej strony, w wysoce naukowych przypadkach tłumaczeń, specjalizacja jest koniecznością, a klienci stanowczo wymagają od tłumaczy ścisłego przestrzegania żargonu i innej terminologii naukowej pożądanej przez specjalistów, dla których przeznaczone są tłumaczenia medyczne.
Wyzwania związane z nowoczesnymi tłumaczeniami medycznymi
W dziedzinie tłumaczeń medycznych, tłumaczyć lub nie tłumaczyć: oto jest pytanie!
Powodzenie lub niepowodzenie tłumaczenia medycznego zawsze zależy od tego, jak dokładna i dokładna jest terminologia stosowana w odniesieniu do kontekstu, a także od poziomu wiedzy i zrozumienia tematyki wykazywanego przez lingwistę i jego świadomości tego, co powinno, a co nie powinno być tłumaczone.
Zagadnienia i wyzwania związane z tłumaczeniem medycznym można by sklasyfikować na podstawie kryteriów równoważności, czytelności, eponimów, akronimów, aksamitek, dublowania i polisemii, które reprezentują główne kwestie stylistyczne i leksykalne mogące spowodować lub przerwać tłumaczenie medyczne.
Weźmy pod uwagę kilka specyficznych dla tłumaczeń medycznych przykładów, takich jak nieubłagana kwestia eponimów czy kwestia równoważności kultur docelowych.
Epimenty medyczne reprezentują specyficzną terminologię z dziedziny medycyny, wskazując schorzenia lub zaburzenia medyczne, które przyjmują swoją nazwę po ludziach (a czasami miejscach lub rzeczach).
Według prac naukowych, takich jak "Medical Translation Step by Step - Learning by Drafting" Vicenta Montalta i Marii González Davies (Routledge, 2014), choroba Basedowa, choroba Flajaniego, choroba Gravesa, wszystkie odnoszą się do "nadczynności tarczycy", natomiast choroba Barlowa, zespół Barlowa są wariantami zwykłego "zespołu niedoboru witaminy C".
Biorąc pod uwagę szerokie spektrum terminologii stosowanej w dziedzinie nauk o życiu, pojawia się kwestia wyboru między eponimem a innym równoważnym terminem, ponieważ szczególną uwagę należy zwrócić na stosowanie terminologii również w oparciu o to, która opcja jest częściej lub na szerszą skalę stosowana w kulturze docelowej.
Ponadto, poza zawiłym słownictwem i szczegółami technicznymi, wyzwania związane z tłumaczeniem medycznym w skali globalnej sprowadzają się również do kwestii dokładności i zgodności ze specyfiką rynku. Wykracza to poza ekskluzywne podejście polegające na przestrzeganiu źródła i nie przyjmowaniu zbyt wielu swobód w odniesieniu do tekstu, a także podlega nowym i znacznie bardziej rygorystycznym wymogom i regulacjom. Ponadto ważne jest, aby zwracać uwagę na równoważność terminologii w celu uniknięcia błędnych tłumaczeń.
